فهرست
طرح‌های توسعه شهری و منطقه‌ای در ایران براساس سلسله‌مراتب کل به جز عبارت‌اند از:
1-طرح كالبدي ملي و منطقه‌ای
باهدف مکان‌یابی براي گسترش آينده شهرهاي موجود و ايجاد شهرها و شهرك‌هاي جديد، پيشنهاد شبكه شهري آينده كشور يعني اندازه شهرها، چگونگي استقرار آن‌ها در پهنه كشور و سلسله‌مراتب ميان شهرها به‌منظور تسهيل و مديريت سرزمين و امر خدمت‌رسانی به مردم و پيشنهاد چارچوب مقررات ساخت‌وساز در كاربري‌هاي مجاز زمين‌هاي سراسر كشور
2-طرح جامع سرزمین (آمایش)
طرح جامع سرزمين، طرحي است كه شامل استفاده از سرزمين در قالب هدف‌ها و خط‌مشی‌های ملي و اقتصادي از طريق بررسي امكانات و منابع و مراكز جمعيت شهري و روستايي كشور و حدود و توسعه و گسترش شهرها و شهرك‌هاي فعلي و آينده و قطب‌هاي صنعتي و كشاورزي و مراكز جهانگردي و خدماتي بوده و در اجراي برنامه‌هاي عمراني بخش‌هاي عمومي و خصوصي ايجاد نظم و هماهنگي نمايد.
مسئله آمایش سرزمین، توزیع جغرافیایی بهینه منابع، فعالیت‌ها و مشاغل است و درواقع مدیریت عقلایی فضاست. یعنی تخصیص عاقلانه زمین به فعالیت‌های مختلف اسکان زراعت، باغداری، مراتع، جنگل، صنعت، معدن، شهر و روستا.
3-طرح توسعه و عمران ( جامع) ناحیه‌ای
نام اولیه این طرح، جامع شهرستان بوده که تغییر نام‌یافته است.اين طرح در اجراي وظايف محول شده در قانون تغيير نام وزارت آباداني و مسكن به وزارت مسكن و شهرسازي و تعيين وظايف آن – مصوب 1353- و تصویب‌نامه شماره 70971/ت407 ه مورخ 5/11/1373 هیئت‌وزیران، به‌منظور تدوين سياست‌ها و ارائه راهبردها درزمینهٔ هدايت و كنترل توسعه و استقرار مطلوب مراكز فعاليت، مناطق حفاظتي و همچنين توزيع متناسب خدمات براي ساكنان شهرها و روستاها در يك يا چند شهرستان كه ازنظر ويژگي‌هاي طبيعي و جغرافيايي همگن بوده و ازنظر اقتصادي، اجتماعي و كالبدي داراي ارتباطات فعال متقابل باشند، تهيه مي‌شود
4-طرح مجموعه شهری
اين طرح بر اساس مصوبه شماره 9860/ت 15311/ه مورخ 1374/8/13 هیئت‌وزیران براي شهرهاي بزرگ و شهرهاي اطراف آن‌ها تهيه مي‌شود.
5-طرح جامع شهر
طرح جامع شهر عبارت از طرح بلندمدتی است كه در آن نحوه استفاده از اراضي و منطقه بندی مربوط به حوزه‌هاي مسكوني، صنعتي، بازرگاني، اداري و كشاورزي و تأسيسات و تجهيزات و تسهيلات شهري و نيازمندي‌هاي عمومي شهري، خطوط كلي ارتباطي و محل مراكز انتهايي خط (ترمينال) و فرودگاه‌ها و بنادر و سطح لازم براي ايجاد تأسيسات و تجهيزات و تسهيلات عمومي مناطق نوسازي، بهسازي و اولويت‌هاي مربوط به آن‌ها تعيين مي‌شود و ضوابط و مقررات مربوط به كليه موارد فوق و همچنين ضوابط مربوط به حفظ بنا و نماهاي تاريخي و مناظر طبيعي، تهيه و تنظيم مي‌گردد. طرح جامع شهر برحسب ضرورت قابل تجديدنظر خواهد بود.
6-طرح تفصیلی
طرح تفصيلي عبارت از طرحي است كه بر اساس معيارها و ضوابط كلي طرح جامع شهر نحوه استفاده از زمين‌هاي شهري در سطح محلات مختلف شهر و موقعيت و مساحت دقيق زمين براي هر يك از آن‌ها و وضع دقيق و تفصيلي شبكه عبور و مرور و ميزان تراكم جمعيت و تراكم ساختماني در واحدهاي شهري و اولويت‌هاي مربوط به مناطق بهسازي و نوسازي و توسعه و حل مشكلات شهري و موقعيت كليه عوامل مختلف شهري در آن تعيين مي‌شود و نقشه‌ها و مشخصات مربوط به مالكيت بر اساس مدارك ثبتي تهيه و تنظيم مي‌گردد.
7-طرح هادی شهر
طرح هادي شهري عبارت از طرحي است كه در آن جهت گسترش آتي شهر و نحوه استفاده از زمين‌هاي شهري براي عملكردهاي مختلف به‌منظور حل مشكلات حاد و فوري شهر و ارائه راه‌حل‌هاي کوتاه‌مدت و مناسب براي شهرهايي كه داراي طرح جامع نمي‌باشند، تهيه می‌شود.
8-طرح هادی روستا
عبارت از طرحي است كه ضمن ساماندهي و اصلاح بافت موجود ميزان و مكان گسترش آتي و نحوه استفاده از زمين براي عملكردهاي مختلف از قبيل مسكوني، توليدي، تجاري و كشاورزي و تأسيسات و تجهيزات و نيازمندي‌هاي عمومي روستايي را حسب مورد در قالب مصوبات طرح‌های ساماندهي فضا و سكونتگاه‌هاي روستايي يا طرح‌های جامع ناحيه‌اي تعيين مي‌نمايد.
9-طرح شهرهاي جديد
عبارت است از طرح‌هايي كه براي ايجاد شهرهاي جديد طبق تعريف ماده (1) تصویب‌نامه شماره 2340/ت276هـ مورخ 25/6/1371 در قالب طرح‌های كالبدي ملي و منطقه‌اي و جامع ناحيه‌اي ضرورت و مكان ايجاد آن‌ها با سقف جمعيتي و نوع فعاليت معين به تصويب شوراي عالي شهرسازي و معماري ايران خواهد رسيد و متعاقب آن و مانند ساير شهرها بايستي براي آن‌ها طرح جامع و تفصيلي تهيه شود.
10- طرح شهرك‌هاي مسكوني
طرح شهرك‌هاي مسكوني طرحي كه براي ايجاد يك مركز جمعيتي جديد در خارج از محدوده قانوني و حريم شهرها ـ مصوب 1355 ـ تهيه مي‌شود.
11-طرح آماده‌سازی توسعه‌های جدید در شهرها
اين طرح‌ها شامل مجموعه عمليات لازم براي مهيا نمودن زمين جهت احداث ممكن و تأسيسات لازم مربوط مطابق قانون زمين شهري و آیین‌نامه‌های اجرايي آن است و به‌عنوان طرح تفصيلي توسعه‌هاي جديد شهري تهيه مي‌گردد
12- طرح‌های بهسازي، نوسازي، بازسازي و مرمت بافت‌ها
طرح‌های بهسازي، نوسازي، بازسازي و مرمت بافت‌ها طرح‌هايي هستند كه براي بهسازي، نوسازي و بازسازي محلات شهر اعم از قديم، جديد و يا مسئله‌دار به‌عنوان طرح تفصيلي بخشي از بافت موجود شهر تهيه مي‌شوند.
