اولین نشست تخصصی تصمیم (تحول صمیمی مشهد) در سال 1400 با موضوع “جایگاه گردشگری در برنامه ریزی شهری” در تاریخ 1400/2/16 ساعت 16 تا 18 و با حضور اساتید ذیل برگزار گردید.
- علی اکبر عنابستانی، استاد دانشگاه فردوسی
- محمدرحیم رهنما، استاد دانشگاه فردوسی
- علی یوسفی، دانشیار دانشگاه فردوسی
- مجیدفرقانی، سخنگوی انجمن دفاتر خدمات مسافرتی
- حسین نکونام، رئیس جامعه حرفه ای گردشگری سلامت ایران
در متن ذیل خلاصه ای از مطالب ارائه شده توسط مهمانان تخصصی تصمیم ارائه خواهد شد
1- علی اکبر عنابستانی
در این بخش خلاصه ای از مطالب ارائه شده توسط جناب آقای دکتر علی اکبر عنابستانی(استاد دانشگاه شهید بهشتی تهران) در اولین نشست تخصصی تصمیم در سال 1400 ارائه خواهد شد
1-1- انتخابات شورای شهر
به دلیل فضای سیاست زده جامعه ایران، مشارکت در انتخابات مدیریت محلی و دولت ملی را نمی توان به راحتی تفکیک کرد.
انتخابات ملی ما تاثیر بر انتخابات محلی ما ندارد. شاید انتخابات دولت محلی در شهرهای متوسط مقیاس و کوچک مقیاس از این امر خود را مقداری رها کنند اما فضای جامعه سیاسی کشور در بحث انتخابات محلی در حال تاثیر است.
اینکه بخواهیم فضا را به دلیل پارمترهای مختلفی که در شرایط فعلی کشور که با آن دست بگریبان هستیم از بحث تحریم و شرایط سخت اقتصادی جامعه سیاست زده، رها کنیم، قائدتا نمی توانیم نسبت به سرنوشت نزدیک ترین فضا به خودمان بی تفاوت باشیم ولی در همین فضا هم در شهری چون مشهد بازیگران اصلی مشارکت اجتماعی احزاب، تشکل ها و سازمان های شناسنامه دار و بی شناسنامه ای هستند که آنها برای ما تعیین تکلیف می کنند.
این فضا ممکن است یک فضای متعادل تری را رقم بزند آن هم شاید ناشی از افت مشارکت باشد و اگر مشارکت افزایش پیدا کند، قائدتا جناح ها و گروههای سیاسی برنده پازل بازی خواهند بود.
2-1-گردشگری یا زیارت؟
در بحث اینکه مدیریت شهری ما از یک بستری حرکت کرده و می خواهد در جریان توسعه گردشگری درون شهر حرکت کند ما با پارادوکس گردشگری و زیارت روبرو هستیم. در ادبیات جهان گردشگری و زیارت تفکیک شده نیست ولی در قاموس جامعه اجتماعی و اقتصادی کشور ایران نمی توانی اینها را جمع کنی به همین دلیل است که شما واژه زائر و گردشگر دارید و از نظر کارکردی متفاوت می شود.
تا قبل از ارتقا سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به وزارت عملا متولی خاصی در حوزه گردشگری نداشتیم اما در این سه سال که به وزارت خانه ارتقا پیدا کرده است خروجی این فعالیت تصویب سند توسعه راهبردی گردشگری کشور توسط هیئت وزیران و ابلاغ آن در شهریور ماه سال گذشته است که جایگاه هر کدام از سازمان ها را در راستای توسعه گردشگری و وظابف آن را مشخص کرده است.
در بستر شهر مشهد دوگانه زائر و گردشگر و بلاتکلیفی ساختاری و سازمانی را در سطح ملی داریم حال می خواهیم اینها را در مدیریت شهری تجمیع کنیم و مدیریت شهری ما از هویت اصلی این شهر مبتنی بر وجود بارگاه امام رضا (ع) استفاده کند که این دو گانه ظرفیت و تهدید برای این شهر ایجاد می کند و همه این دو گانه ها را مدیریت شهری می خواهد در ظرفیت واحد استفاده کند.
شهر مشهد ساختارهای تصمیم گیرنده این دوگانه را تشدید می کند، وجود بارگاه امام رضا (ع) یک ساختاری پیرامون آن شکل داده به نام نهاد آستان قدس رضوی که بنیان های اقتصادی و اجتماعی و شیرازه شهر مشهد را می تواند با کوچکترین تصمیمی تحت الشعاع خود قرار دهد، اگر در مقاطعی مدیریت شهری و شورای ما با این نهاد بزرگ دچار چالش شوند سیستم شهری ما قفل می شود و اگر بخواهیم با این نهاد تعامل کنیم در بعضی از مواقع مدیریت شهری ما نهاد اجرایی آستان قدس می شود و از طرفی دیگر نهاد عالی دولت یعنی استانداری معاونت گردشگری ایجاد کرده و سازمان میراث فرهنگی نیز متولی این امر است.
3-1- گردشگری وزیارت، زیرساخت اصلی توسعه شهر مشهد
ما نتوانستیم از برند وجود بارگاه امام رضا (ع) استفاده کنیم
۷۵ درصد افرادی که برای درمان به مشهد می آیند فقط به دلیل وجود بارگاه امام رضا (ع) است لذا ضروری است تا ما از این ظرفیت مشهد در راستای توسعه گردشگری سلامت استفاده کنیم و این می تواند یک مسیر و شاه راهی باشد که ما را در یک مسیر توسعه شهری هدایت کند و زیر ساخت و درآمد پایدار اقتصادی ایجاد کند تا مدیریت شهری ما را بی نیاز از تراکم فروشی و پیاده رو فروشی کند.
گردشگری و زیارت در شهر مشهد زیرساخت اصلی توسعه شهر مشهد است و اعضای شورای آتی شهر باید به عنوان تسهیلگر بین این سه ضلع قدرت یعنی استانداری، آستان قدس رضوی و میراث فرهنگی توازن و هماهنگی ایجاد کنند تا بستری مناسب برای توسعه آتی شهر را فراهم کنند.
4-1-خلاصه ویدئو مصاحبه تصمیم با آقای علی اکبر عنابستانی
2- محمد رحیم رهنما
در این بخش خلاصه ای از مطالب ارائه شده توسط جناب آقای دکتر علی اکبر عنابستانی(استاد دانشگاه فردوسی مشهد) در اولین نشست تخصصی تصمیم در سال 1400 ارائه خواهد شد
1-2- انتخابات شورای شهر
انتخابات نیازمند مشارکت مردم است و هر کس باید تلاش کند که انتخابات پرشوری برگزار شود.
انتخابات آزاد و منصفانه موجب ایجاد انگیزه می شود.
نقش احزاب و گروههایی که در انتخابات شرکت می کنند بسیار مهم است، آنها باید برنامه ها و اهداف خود را که در این چهار سال می خواهند داشته باشند برای مردم تبیین نمایند و در صورت آوردن رای آنها را اجرا کنند.
این افراد در سطح محلی باید مردم را قانع کنند که چه اقدامی در مدتی که بر مسند قدرت هستند، انجام خواهند داد این موجب می شود زمینه مشارکت مردم افزایش پیدا کند و باید کاری کرد که مردم در اداره حقوق شهر نقش داشته باشند.
مردم باید به طور دائم در اداره حقوق شهر نقش داشته باشند
2-2- نقش شهر مشهد در توسعه گردشگری
شهرها نقش های مختلفی دارد، یک شهر نقش نظامی شهری دیگری اقتصادی و شهری گردشگری و …
مشهد نقش گردشگری آن هم به واسطه مضجع شریف امام رضا (ع) دارد و نقش این شهر در توسعه گردشگری انکار ناپذیر است.
افرادی که می خواهند نامزد انتخابات شوند، باید با رویکرد گردشگری باشد
اقتصاد شهر مشهد و خدمات شهر وابسته به گردشگری است
بیش از 60 درصد شاغلین در مشهد مستقیم و غیر مستقیم به گردشگری ارتباط دارد یعنی شهر را بدون عدم توجه به مسائل گردشگری نمی تواند مدیریت کرد لذا برنامه ریزان در کانون های مدیریت شهری در مود گردشگری باید ورود کنند.
نهادهای قدرتمندی چون آستان قدس رضوی، انجمن های صنفی وابسته به گردشگری، شهرداری، استانداری و وزارت میراث فرهنگی و مجموعه عظیمی در شهر مشهد وجود دارد که برخی مستقیما در گردشگری دخیل هستند و برخی غیر مستقیم.
گردشگری یکی از محورهای کانونی همه نهادهایی از جمله شهرداری، میراث فرهنگی و صنایع گردشگری و سایر دستگاهها است که در مشهد فعال هستند
گردشگری در جهان در حال تبدیل شدن به صنعت اول به عنوان صنعت ناپایدار است و در دو سال اخیر بیشترین صربه به این صنعت وارد شده است.
پایدار کردن گردشگری کار بسیار سختی است یک دلیل آن مسائل بین المللی و گردشگران خارجی است که نیاز به سرمایه گذاری کلان دارد، زیر بناها باید قوی باشد و از طرفی باید یک سیستم کلانی باشد لذا باید زیرساخت ها تقویت و قوی تر شود.
3-2- تعامل دستگاه های اجرایی
تعامل بین شهرداری و میراث فرهنگی و سایر دستگاهها برای حل مشکلاتی که وجود دارد بسیار مهم است و اگر تعامل خوب باشد مشکلات حل می شود و سرمایه گذاری در این صنعت قابل مقایسه نیست و باید این چرخه ساخت و موانع برداشته شود و شورا و شهرداری می توانند در این خصوص تعهد پیدا کنند تمام ساخت و سازهای اطراف حرم در راستای گردشگری است.
توسعه این صنعت نیازمند تعامل و همکاری است و شورا باید دخالت داشته باشد و مسائل را حل کند
نقش شورای شهر به معنای عام اداره شهر است و ضعف قانون موجب شده که جایگاه شورای شهر و شهرداری ضعیف است و قانون باید تغییر کند و نقش شوراها را کلانتر بگیرد ولی در این شرایط چاره ای جز تعامل و همکاری نداریم.
4-2-خلاصه ویدئوهای مصاحبه تصمیم با آقای محمد رحیم رهنما
3-علی یوسفی
در این بخش خلاصه ای از مطالب ارائه شده توسط جناب آقای دکتر علی یوسفی(استادیار دانشگاه ) در اولین نشست تخصصی تصمیم در سال 1400 ارائه خواهد شد
1-3- انتخابات شورای شهر
انتخابات در سطح محلی به ویژه انتخابات شورا ارتباط زیادی با مدیریت شهری دارد.
انتخابات محلی در ایران به ویژه در سطح شورا علاوه بر اینکه نتایج عملی و ملموسی می تواند داشته باشد بسیاری از مشکلات را در سطح محله از طریق انتخاب افراد شایسته و مجرب به عنوان اعضای شورا می توان سرو سامان داد.
اگر در ابران دموکراسی بخواهد پا بگیرد نقطه عظیمت آن انتخابات محلی و بعد انتخاب در سطح روستا، انتخاب در سطح شهر و بعد نمایندگی مجلس و سطوح بالاتر است . گاهی ابن عفلت وحود دارد که انتخابات محلی تحت الشعاع انتخابات ملی قرار می گیرد.
انتخابات محلی می تواند نجات بخش انتخابات ملی باشد به جهت اینکه انگیزه های محلی در این انتخابات دخیل هستند و افراد به دلایل کاملا محلی برانگیخته می شوند که رای بیاورند و بر اساس برآورد ما مجموع آرا غیر سیاسی در انتخابات شورا در مشهد به مراتب بیش از آرای سیاسی است و این اختصاص به مشهد ندارد.
خود این مطالبات و دعدغه های محلی هم در رای دادن و هم در کاندیدا شدن نقش زیادی می تواند داشته باشد .لذا اصلی ترین ماموریت شوار چه آنجایی که باید به اموال شهرداری نظارت کند و چه آنجایی که باید خود پیشنهاد دهنده برنامه برای اداره بهتر شهر باشد هر دو به شرایط زندگی و امور شهر کاملا مرتبط است.
2-3- نقش کلیدی زیارت و گردشگری در حیات اجتماعی شهر
زیارت و گردشگری هر دو نقش کلیدی در حیات اجتماعی شهر اعم از فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی دارد و در روابط و مناسبات اجتماعی بسیار تعیین کننده است یعنی شهر و فضای شهر کاملا در تسخیر مقولات زیارت و گردشگری است.
زیارت پیشتاز توسعه در شهر مشهد است و کل حیات اقتصادی و اجتماعی شهر وابسته به این است؛ افزود:
گردش مالی مرتبط با امر زیارت و گردشگری از انواع و اقسام کسب و کارها و خدمات و محصولات که در این شهر توزیع می شود و در جریان می افتد،
مجموع بناها و فضاهایی که تولید و مصرف می شود از جمله هتل ها و مغازه ها و اقتصاد شهر به شدت به مقوله زیارت و گردشگری وابسته است و نه تنها اقتصاد بلکه بخش مهمی از باورهایی که در این جامعه و این شهر جریان دارد وابسته به مقوله زیارت است.
روابط و مناسبات اجتماعی به شدت تحت تاثیر این مقوله است و باید مدیریتی سرکار بیاید که این نبض حیاتی را خوب درک کند لذا انتخابات به بهبود شرایط می تواند بسیار کمک کند و برعکس آن انتخاب نادرست شرایط را بدتر کند.
3-3- قلمرو ومسئولیت شورای شهر
شورای شهر، شورای شهر و نه شورای شهرداری است ولی با مسئله حاکمیتی و قانونی روبرو است اگر چه شورا و شهرداری تلاش می کنند قدرت و مدیریت را تقسیم کنند ولی مدیریت محلی مشارکتی تحت حکمرانی شورا در سطح شهر فقط در چارچوب محلی رقم نمی خورد .
ساختار متمرکز در سطح محلی را به راحتی نمی توانید از ساختار متمرکزی که در کشور وجود دارد مستقل کنید. لذا سالهاست سمینارهای محلی با موضوع مدیریت واحد شهری برگزار می شود اما موانع حاکمیتی و قانونی وجود دارد.
شهرداری به معنی شهردار حکمرانی شهری را بر عهده دارد ولی به صورت کدخدا منشی و مصلحت اندیشانه تلاش هایی صورت می گیرد و عملا قلمرو فعالیت شورا در قلمرو شهرداری قرار گرفته لذا مردم تفکیک زیادی بین شورا و شهرداری قائل نیستند در حالی که این گونه نیست.
4-3-خلاصه ویدئو مصاحبه تصمیم با آقای علی یوسفی
4- مجید فرقانی
در این بخش خلاصه ای از مطالب ارائه شده توسط جناب آقای مجید فرقانی (سخنگوی انجمن دفاتر خدمات مسافرتی) در اولین نشست تخصصی تصمیم در سال 1400 ارائه خواهد شد
1-4- انتخابات شورای شهر
همان گونه که رسانه به عنوان رکن چهارم دموکراسی هستید انتخابات نیز یک رکن اساسی در دموکراسی است به صورتی که مفهوم انتخابات یعنی همه در حاکمیت سهبم باشند و این سهیم بودن ما را به سمت مشارکت بکشاند و اگر احساس کنیم کمتر سهیم هستیم و یا سهیم نیستیم کنش ما در مقوله انتخابات متفاوت خواهد بود.
در انتخابات دو مقوله یکی هنجارها و بایدهایی که باید وجود داشته باشد و دیگر ارزش ها یعنی هست هایی که فعلا وجود دارد؛ مطرح است.
مدیریت یک واژه مدرن است ما نمی توانیم یک واژه مدرن را در کنار یک واژه کدخدامنشی قرار دهیم.
مدیریت شهری یعنی اداره کردن یک ارگانیسم اجتماعی که متشکل از دستگاههای مرتبط از مراحل مختلف و ارگان های مختلفی که می توانند با هم به صورت ارگانیسم عمل کنند و نتیجه آن یک دیتا و داده درست شود، می باشد.
در بحث انتخابات باید شورایی باشد که مدیریت شهر آن را به دست بگیرد، نه مدیریت شهرداری و نه آن عواملی که شهرداری پیگیری می کند و شورا باید شورایی باشد که این دغدغه ها را ببیند و مشکلات را ریشه یابی کند.
2-4- ضررهای صنعت گردشگری ناشی از تعدد متولیان
متاسفانه در سالهای اخیر همه دستگاههای مرتبط واحد گردشگری، راه اندازی کردند تا اول از همه به کارکنان خود خدمات دهند غافل از اینکه این تشکلی که به عنوان وزارت خانه فعالیت می کند، برای آن سرفصل های ماموریت و وظایف نوشته شده است.
بحث گردشگری بر عهده وزارت گردشگری و وظیفه حمل و نقل هوایی برعهده سازمان مربوط به خود است، بنابراین ورود نهادهایی چون شهرداری و آستان قدس رضوی در این حوزه که تخصص ندارند درست نیست و نه اجازه ورود آن به لحاظ قانونی دارند..
همه دستگاههای دولتی یک واحد اقامتی در مشهد ساخته اند و بر اساس آمار بالای ۵۶ درصد مکان های اقامتی کشور را در مشهد داریم و مفهومی ندارد دستگاهای دولتی وارد این عرصه شوند و این به نقص مدیریت شهری و قوانین که به صورت لحظه ای ساخته می شود، دارد.
عنوان آژانس مسافرتی باید تجاری باشد و ما علاوه بر فضای تجاری برای تابلو و برای فعالیت های تبلیغاتی خود باید پول پرداخت کنیم و تا الان با پیگری ها نتیجه ای در بر نداشته است و من این را ناشی از عدم صحیح بودن ساختار این تشکل می دانم و نه از کارکرد آن. کارکرد شورا این است که معضلات شهری را به شکل منطقی حل کند و اگر دیدگاه ها عوض شود و این تشکل کارکرد اصلی خود را انجام دهد شاید امیدوار باشیم که از کنار این معضلات عبور کنیم.
3-4- خلاصه ویدئوهای مصاحبه تصمیم با آقای مجید فرقانی
5-حسین نیکونام
در این بخش خلاصه ای از مطالب ارائه شده توسط جناب آقای حسین نیکونام (رییس جامعه گردشگری سلامت ایران) در اولین نشست تخصصی تصمیم در سال 1400 ارائه خواهد شد
1-5- مدیران ناکارآمد علت اصلی عدم رضد صنعت گردشگری
حدود ۱۰۰۰ مدیر ارشد کشوری در وزارتخانه داریم که دائما تکرار شونده هستند و بیش از ۸۰ درصد آنها ناکارامد هستند.
یکی از علل عدم رشد صنایع ما از جمله گردشگری، مدیران ناکارامد است. افراد فعال در شرکت های خصوصی فقط می توانند یک شغل داشته باشند در حالی که در بخش دولت اینگونه نیست.
در کشورهای پیشرفته که مسیر درستی را از نظر اقتصادی و مدیریت را جلو بردند، شهردار حاکم شهر بوده است اما در شهر مشهد و در ایران به دلیل عدم تحقق قانون مدیریت هماهنگ شهری شهردار و شورای شهر بیشتر جنبه تامین دهنده هستند برای همین در زمینه گردشگری از ترکیه، هندوستان، اردن، امارت متحده عربی و کشورهای منطقه عقب افتادیم.
اگر ما فقط وجود بارگاه امام رضا (ع) را درک می کردیم در زمینه جذب گردشگر نیاز به هیچ کاری نداشتیم. کشورهای دیگر معتقدند ایران پتاسنیل جذب حداقل ۱۰ میلیارد دلار در حوزه گردشگری سلامت را دارد و این بسیار دردناک است که وقتی کشورهای دیگر چنین جایگاهی را برای ایران دیدند اما ما غافل باشیم .
بیش از 52 تا 56 درصد مراکز اقامتی مجاز ما در شهر مشهد است . همچنین در مشهد قیمت رقابتی به شدت پایین است ولی به دلیل عدم مدیریت و عدم تمکین از قانون توسط مدیران، اکثر مجموعه هایی که در این سیستم فعال هستند به دلیل رانت مدیران کارکردی ندارند.
طی ده سال گذشته اگر جدی تر به صنعت گردشگری سلامت پرداخته می شد موفق بودیم اما نه دانشگاه علوم پزشکی و نه وزارت میراث فرهنگی ساختار سازمان یافته حداقلی در این موضوع نداشتند و حتی ما یک سیستم آماری نداریم در حالی که امروز دیتا و آمار بزرگترین ابزار مدیریتی برای هر صنعتی است.
متاسفانه ما در حوزه گردشگری سلامت بسیار ضعیف بودیم و شهرداری هم در این حوزه عملکرد خوبی نداشته است. ما در سطح کلان نتوانستیم بین زائر و گردشگر تفکیک کنیم، زائر به چشم ما فردی است که باید به آن خدمت کنیم و گردشگر را به چشم فردی که برای فساد به مشهد سفر کرده است، می بینیم در حالی که ما باید به آنها خدمت کنیم و سرویس بدهیم که متاسفانه همین حداقل را نتواستند مدیران ما تفکیک کنند و هنوز نتوانستیم بین زائر و گردشکر تفکیک قائل شویم.